برادران خیامی
شرکت : ایران ناسیونال
زاده : سید احمد خیامی ۱۳۰۳ تا ۱۳۷۹ سید محمود خیامی ۱۳۰۸ تا کنون
ملیت : ایرانی
محل زندگی : مشهد
زندگی نامه
برادران خیامی
سید احمد خیامی ۱۳۰۳ تا ۱۳۷۹
سید محمود خیامی ۱۳۰۸ تا کنون
در تاریخ معاصر ایران هرگاه از صنعت خودرو سخن به میان می‌آید ،اولین نامی که به ذهن می‌رسد برادران خیامی است آن‌ها به مدت ۵ دهه تاثیر بسیار چشمگیری بر نظام حمل‌ونقل ایران داشتند. این دو برادر در ایران ،حدود ۳۵ سال فعالیت کردند و با پیروزی انقلاب فعالیت خود را به خارج از کشور منتقل نمودند. آن‌ها تولید خودرو را از ۷ هزار دستگاه در سال ۱۳۴۶ به ۱۳۶ هزار دستگاه در سال ۵۷ رساندند.
پدر آن‌ها مرد روحانی و زمین‌داری کوچک از طبقه متوسط رو به پایین مشهد بود. احمد در ۱۳۰۳ بدنیا آمد و عاشق کارهای فنی بود و به مدرسه و درس چندان علاقه‌ای نداشت و از کودکی به‌عنوان شاگرد مغازه شغل‌های مختلفی را تجربه کرد همه آرزویش یک موتورسیکلت و بعد از آن اتومبیل بود و با کار در گاراژهای مشهد و تعمیر ماشین‌ها توانست که سرمایه ای جمع آوری کند و با آن سرمایه گاراژی در فلکه برق مشهد خرید. وی اتومبیل‌های دست‌دوم بنز ۱۸۰ و ۱۹۰ را از تهران می‌خرید و پس‌از تعمیراتی آن‌ها را به‌طور قسطی به راننده‌های تاکسی می‌فروخت. ۲ سال بعد خانواده خیامی نمایندگی فروش بنز را گرفتند. این شرکت به‌علت فروش زیاد یک اتومبیل بنز به آن‌ها هدیه داد. احمد خیامی بعد از ۴ سال کار در گاراژ و نمایندگی بنز به تهران رفت و مغازه فروش لوازم اتومبیل را در خیابان چراغ گاز یا اکباتان اجاره کرد. احمد در سال ۱۳۳۳ بعد از مدت‌ها کرایه دادن دوچرخه و موتورسیکلت و آوردن اتومبیل از تهران به مشهد و کار در تعمیرگاه به این نتیجه رسید که در زادگاهش بیش‌از این امکان ترقی وجود ندارد لذا گاراژ و تعمیرگاه را به برادر کوچک‌ترش محمود سپرد و در آستانه سی‌سالگی عازم تهران شد و با کمک یکی از آشنایان مغازه‌ای برای فروش قطعات اتومبیل در خیابان اکباتان تهران اجاره و نام آن را فروشگاه تضامنی برادران خیامی گذاشت. کار شرکت آن‌ها خیلی زود رونق گرفت و طبقات بالای ساختمان را ابتدا اجاره و بعد خریداری کردند و تعدادی کارمند ، ویزیتور و فروشنده استخدام کردند. این فروشگاه بعدها پی ال‌پی نام گرفت و یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان قطعات یدکی اتومبیل در ایران شد .بعداز آن با گرفتن نمایندگی لاستیک کنیتانتال و باتری دنا که شرکت‌های خارجی بودند ، فعالیتشان گسترده شد بطوری که تصمیم به ساخت اتاق اتوبوس که آرزوی دیرینه‌اش بود گرفت . در این زمان برادران خیامی توانستند نمایندگی مرسدس‌بنز آلمان
و مسئولیت فروش آن در کل ایران را به‌عهده بگیرند. و ازاین‌پس فعالیت اقتصادی آن‌ها به خارج از کشور گسترش‌یافت و با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی ارتباط برقرار نمودند.
در اواسط دهه ۴۰ احمد ، تمام تشکیلاتش را به برادر کوچک‌تر سپرد و برای بازدید از کارخانه‌های بزرگ اتومبیل‌سازی در جهان و آگاهی از طرز کار آن‌ها به اروپا و آمریکا رفت و در این سفر، در ایتالیا از اتومبیل‌سازی فیات و لانچیا دیدار نمود و همچنین از کارخانه فورد آمریکا در اسپانیا دیدار کرد و اتومبیل کوچک فی یستا را پسندید .سپس راهی المان ، فرانسه ، انگلیس، سوئد و امریکا شد و از کارخانه های فولکس واگن ، مرسرس بنز ، دکا، پژو ، سیتروئن ،رنو و کارخانه روتس بازدید کرد . بعد از بازگشت به ایران خواست اتومبیل آرو ، از محصولات کارخانه روتس انگلیس را مونتاژ کند. سیاست‌های حمایتی دولت با تعرفه بالا برای ماشین‌های وارداتی و اعتبارات ارزان برای صنایع خودروسازی نقش مؤثری در شکل‌گیری این صنایع داشت. نامی که او برای کارخانه اتومبیل‌سازیش انتخاب کرد ایران ناسیونال بود که امروز به ایران‌خودرو تغییر نام داده است .این کارخانه در ۱۲ مهر ۱۳۴۱ با حدود ۱۰۰ میلیون ریال سرمایه و با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو در خیابان اکباتان تهران احداث شد و از ۲۸ اسفند سال ۴۲ با تولید اتوبوس شروع به کار کرد .
او در سال ۱۳۴۰ قطعه زمینی بین جاده مخصوص و اتوبان کرج خریداری کرد و سالنی برای تولید اتاق اتوبوس ساخت و ۲۰ نفر از کارگران و سرپرستان را برای گذراندن دوره اتاق‌سازی به آلمان فرستاد .با تلاش احمد خیامی نیروی هوایی ارتش حاضر شد برای سرویس‌هایش ۳۰ دستگاه از این اتوبوس را بخرد . بعد از آن شرکت لوان تور و شرکت تی بی تی از این اتوبوس‌ها خریدند و به این‌گونه اتوبوس‌های ساخت شرکت ایران ناسیونال در داخل و خارج شهر مورد استفاده قرار گرفت. بعد از مدتی بنز سواری ۳۰۲ در کارخانه ساخته شد. احمد تصمیم گرفت برای جلب خریدار بیشتر دست به ابتکاراتی در اتوبوس هایش بزند ازجمله دست‌شویی کوچک و نصب یخچال در داخل اتوبوس‌ها تا وسایل راحتی بیشتری برای مسافران فراهم شود.
او وسایل برقی و ماشینی را در ساخت اتاق اتوبوس جایگزین چکش و اره کرد و اتاق رنگ با رنگ پاش های برقی جای روش های سنتی را گرفت .همچنین صندلی های راحت مخصوص اتوبوس تولید کرد که بعدها الهام‌بخش او در ساختن نخستین کارخانه بزرگ مبل ایران به نام مبلیران شد. در سال ۱۳۴۵ قراردادی با شرکت تالبوت که زیرمجموعه شرکت کرایسلر بود، در مورد مونتاژ و ساخت خودروی پیکان که نام انگلیسیش هیلمن بود، منعقد کرد .پیکان در اردیبهشت سال ۴۶ شروع به کار کرد و اولین تولیدش در پاییز همان سال به بازار آمد .۱۸ نفر هم شامل ۶ مهندس و ۱۲ کارگر به انگلیس اعزام شدند که دوره فنی را درمورد موتور و گیربکس پیکان بگذرانند. در سال ۴۸ مدل دولوکس پیکان ساخته شد .در سال ۵۳ خط تولید وانت به بهره‌برداری رسید و تولید آن افزایش یافت. در سال ۵۴ بهترین مدل پیکان که در ایران معروف به پیکان اونجر است، ساخته شد. این پیکان تا قبل‌از انقلاب بیش‌از ۶ مدل استیشن ،دولوکس ،کار و جوانان و...تولید داشت .
شرکت ایران خودرو توانست در طی ۱۰ سال ۲۲ درصد از قطعات پیکان را در ایران تولید کند.
برادران خیامی در کنار مونتاژ اتومبیل سواری، اتوبوس ،مینی‌بوس و آمبولانس در کارخانه‌ها و مؤسسات دیگر نیز به‌صورت مستقل یا مشارکتی سرمایه‌گذاری می‌کردند:
مهمترین این کارخانه‌ها عبارت‌اند از :
۱ - کارخانه لاستیک‌سازی بریجستون ایران
۲ - شرکت پیستون سازی ایران
۳ - کارخانه پولی رنگ، تولیدکننده رنگ اتومبیل
۴ - کارخانجات رضا در مشهد برای تولید سپر و رینگ اتومبیل
۵ - کارخانه جوش اکسیژن در مشهد با سهم ۲۵ درصدی ایران ناسیونال
۶ - کارخانه ایدم در تبریز برای تولید موتور ۷ - کارخانه فنرسازی در جاده کرج
۸ - کارخانه ریخته‌گری
۹ - کارخانه تولید موتور اتومبیل برای ساخت قسمت‌هایی از سیلندر و رینگ و پیستون اتومبیل
۱۰ - بانک صنایع
در اواخر سال ۵۱ برادران خیامی بعد ازسالها همکاری از هم جدا شدند .کارخانه‌های اتومبیل پیکان، اتوبوس‌سازی و مرسدس‌بنز سهم محمود برادر کوچک‌تر شد و احمد نیز با پولی که از ایران ناسیونال برایش مانده بود، ابتدا تعداد زیادی از سهام بیمه امید یا آسیای فعلی را خرید. سپس کارخانه مبل‌سازی بنام مبلیران را تاسیس کرد. بعد از آن فروشگاه‌های زنجیره‌ای به نام‌های فردوسی ،کوروش یا قدس کنونی و فروشگاه‌هایی در تهران و مشهد تأسیس کرد .
موفقیت‌های کم‌نظیر ایران ناسیونال نشان می‌دهد که در آن زمان به بزرگ‌ترین کارخانه صنعتی کشور تبدیل‌شده بود. او مشغول مذاکره با کارخانه‌ی مرسدس‌بنز آلمان برای مونتاژ مرسدس‌بنز ۱۷۰ شد و کوشید برای صادرات پیکان و اتوبوس مرسدس‌بنز، بازارهایی در اروپای شرقی و کشورهای همسایه پیدا کند .محمود خیامی به فوتبال علاقه زیادی داشت و با ترغیب دوستانش مدتی باشگاه اقبال را خریداری و تیم پیکان را به وجود آورد . همچنین برنامه‌های تفریحی و امکانات رفاهی و اقامتی برای کارمندان مجرد و متأهل اش فراهم می‌کرد، آن‌ها را به سفر شمال یا حج و کربلا می‌فرستاد. در ماه‌های محرم در منزلش مراسم مذهبی برگزار می‌کرد .
با وقوع انقلاب محمود خیامی عازم اروپا شد و با افتتاح نمایندگی مرسدس‌بنز در لندن ، فعالیت تجاری خود را ادامه داد. امروز این شرکت ۷ نمایندگی در انگلیس و آمریکا دارد .
محمود در تیرماه ۸۲ در همایش صنعت و معدن خراسان به‌عنوان پیشکسوت نمونه صنعت معرفی شد. او در حال حاضر سرپرست هیئت‌امنای دانشنامه ایرانیکا در شهر نیویورک است. ودر نیوجرسی نیز نمایندگی فروش بنز دارد.
احمد خیامی بعد از انقلاب به تورنتو رفت سپس برای معالجه بیماری سرطان خود عازم لس آنجلس شد.این مرد بزرگ در فروردین ۷۹ درگذشت و در گورستان ایست وود لس‌آنجلس به خاک سپرده شد.
حسین الهی در کتاب احزاب و سازمان‌های سیاسی خراسان اسنادی از همراهی خیامی با جنبش ملی شدن نفت آورده است .احمد خیامی در پایان سال ۲۶ اتحادیه سادات حسینی را تاسیس کرد که این اتحادیه به کارهای عام‌المنفعه دست می‌زد.
بر اساس گزارش ساواک برادران خیامی در دهه ۳۰ و بهمن۴۱ در کلوپ مصدق و در شهرستان تربت‌جام برای تاسیس اتحادیه مورد بحث فعالیت داشتند. به‌همین دلیل به اتهام همکاری با شرکت‌کنندگان در میتینگ جبهه ملی دستگیر و با اخذ تعهد آزاد شدند. ساواک در مورد آن ها گزارش می‌دهد که آن‌ها منزل پدریشان را در مشهد برای ساخت مدرسه به آیت‌الله میلانی واگذار کرده‌اند و ماهی ۱۷۰ هزار ریال برای هزینه‌های مدرسه به وی می‌پردازند .
آن‌ها در فعالیت‌های خیریه‌ای مثل ساخت مسجد ،برگزاری مراسم ازدواج برای ۲۵ زوج بی‌بضاعت در هتل ونک و ساخت مدرسه در قبل و بعد انقلاب فعال بودند.
بخشی از فعالیت‌های اجتماعی آنان عبارت بود از :
۱ - ساخت مجتمع مسکونی که به ۱۶ دستگاه معروف شد برای کارکنان ایران‌خودرو در اراضی نیروی هوایی در شرق تهران
۲ - ساخت هنرستان صنعتی ایران ناسیونال برای تربیت تکنسین در جاده قدیم کرج
۳ - ساخت هنرستان بزرگ صنعتی در مشهد
۴ - احداث مرکز مبارزه با سرطان در خیابان کوهسنگی مشهد
۵ - احداث ۱۲ باب واحد آموزشی در ۱۲ شهر استان خراسان
۶- احداث ۸ باب واحد آموزشی در شهر مشهد به نام امام هشتم توسط محمود خیامی
۷- احداث بیمارستان بزرگ در مشهد که نیمه‌کاره ماند
۸ - احداث ۱۱۰ واحد آموزشی روستایی
این‌ها تنها بخشی از فعالیت‌های کارآفرینی است که باوجود مصادره صنایع و اموالش همچنان عشق به سرزمین در او شعله‌ور بود .
در۱۶ تیر سال ۵۸ ایران ناسیونال ملی اعلام شد . محمود با وجود این‌که نتوانست در طی این ۳۴ سال بعد انقلاب به سرزمینش برگردد، همچنان به تولید ثروت در اروپا می‌پردازد و در توسعه امور آموزشی شهرش با جدیت تمام تلاش می‌کند